रोशन शेरचनको निबन्धसंग्रह "धोबीघाट एक्स्प्रेस"
पढेपछि लाग्यो उनी एक अध्ययनशील र विचारशील व्यक्ति रहेछन् । साहित्य, कला र
समाजमाथि उनले आफ्ना विचार पोखेका छन् यी निबन्धहरूमा । आत्मसंस्मरण, यात्रा
संस्मरण, साहित्य/चित्रकला/दर्शन चिन्तन उनका निबन्धका विषय हुन् ।
पूर्ववर्ती केही नेपाली लेखकका उनी प्रशंसक रहेछन्,
विशेषगरी कवि ईश्वरवल्लभ र आख्यानकार नारायण ढकालमाथि उनले असीम शब्दश्रद्धा
देखाएका छन् । तर आफूलाई मन परेको लेखकको चर्चा गर्दा उनी गहिराइमा पुगेनन् जस्तो
अनुभूति भयो मलाई । जस्तो, ईश्वरवल्लभका कविताको चर्चा गर्दा उनले ती
"साइकेडेलिक" कविता हुन् भनेका छन् तर त्यो भनेको ठ्याक्कै के हो भनेर
विस्तारमा चर्चा गरेका छैनन् । व्यक्तित्वको विमर्शमा उद्यत रहँदा कृतित्वको गहन
विश्लेषण छुटेझैँ लाग्छ । म ईश्वरवल्लभका "दुरूह" कविता किन पढौं भनेर
उनले मलाई कन्भिन्स गर्न सकेनन् । त्यसैगरी सरुभक्तको शून्यवादको व्याख्या गर्न
पनि उनी चुके ।
एउटा निबन्धमा उनी
आफैँले "म आलोचनात्मक यथार्थवाद को समर्थक हुँ" भनेका छन् तर यो के हो
भनेर प्रस्ट्याएका छैनन् । लेखनमा "राइटर रेस्पोन्सिबल" र "रिडर
रेस्पोन्सिबल" भन्ने दुई प्रवृत्ति हुन्छन् र राम्रो लेखकको चिनारी पहिलो
प्रवृत्तिले दिन्छ । लेखकले आफ्नो तर्क पाठकमा स्थापना गर्न आफैँ जिम्मेवार भएर
बुझाउन कोसिस गर्नुपर्ने पहिलो प्रवृत्तिको मान्यता हुन्छ । आफूले लेखेपछि
जिम्मेवारी सकियो, पाठकले बुझ्नुपर्यो भन्ने दोस्रो प्रवृत्ति चाहिँ घातक हुन्छ ।
मैले यो प्रसंग किन उठाएको हो भने शेरचनले आफ्नो पहिलो निबन्धसंग्रह
"मष्तिष्कहरूको मृत्यु" दुरूह भएर अधिक पाठकमा नपुगेकाले पछि
"चम्पारण ब्लुज" र अहिले यो
किताबमा सरल/सम्प्रेषणीय बन्न खोज्दैछु भनेकाले उनीबाट बोधगम्य तथा
विश्वासप्रद तर्क आउलान् भन्ने मेरो अपेक्षा रह्यो । विचारयुक्त सरल लेखन
स्वागतयोग्य हुन्छ भन्ने मेरो मान्यता छ ।
"म कविता किन लेख्छु" भन्ने निबन्ध भने संग्रहकै
उत्कृष्ट लाग्यो मलाई । कवितालेखनका बारेमा उनका
भावुक र बौद्धिक धारणालाई उनले मीठो भाषामा पस्केका छन् । "कविताको
नैसर्गिक आशावादिताको अगाडि जीवनको
गहिरोभन्दा गहिरो दु:ख पनि कमजोर छ" जस्ता मुग्धकारी वाक्य छन् यसमा । शीर्ष
निबन्ध "धोबीघाट एक्स्प्रेस" चाहिँ निबन्ध र आख्यानको सम्मिश्रण बन्न
पुगेको रहेछ । आख्यानमा हात हाल्ने हो भने शेरचन सफल हुन्छन् भन्ने संकेत मैले यस
निबन्धमा पाएँ किनकि पाठकलाई आख्यानको लालित्यमा विलोप गराउनसक्ने भाषा शैली मैले
यसमा भेटेँ । यात्रा संस्मरणमा पनि
शेरचनको प्रतिभा मुखरित भएको छ र "कोलाज यात्रा: छ्याङ्दोर, भालुखोप र
ओक्रा" मा पाठकलाई सहचारी बनाउन सफल भएका छन् उनी ।
"फेसबुक संसार र विसङ्गतिका काराभान",
"शैलीको खोजीमा", "साहित्यमा विचार चिन्तन" लगायतका निबन्धमा
भने उनी तुलनात्मक रूपमा कमजोर लाग्छन् तर्कमा । शेरचन साहित्यमा आफ्नै मौलिक
चिन्तनतर्फ अग्रसर स्रष्टा हुन् तर अहिलेलाई भने
उनले अर्काको विचार ल्याएर त्यसमा
आफ्नो विचार मिसिएको छ भनेर टारेका छन् ।
भाषागत त्रुटि पुस्तकका कमजोरी हुन्, देवनागरी र रोमन
दुवैमा गल्ती भेटिन्छन् (जस्तो पेज २३० मा) ।
एक निबन्धमा सिकारु समीक्षकले गरेको समीक्षालाई महत्त्व
दिनुहुन्न भन्ने शेरचनले मजस्तो सिक्दै गरेको समीक्षकका प्रतिक्रियालाई कसरी ग्रहण
गर्लान् भन्ने मलाई जिज्ञासा लागेको छ ।
No comments:
Post a Comment